HƠI THỞ LÀ GỐC CỦA THANH NHẠC P1

Thường khi nói chuyện, con người ta chỉ cần dùng 1/4 dung tích phổi là có thể nói chuyện vừa đủ nghe với nhau rồi, cho nên những phần lá phổi nằm phía dưới (gần cơ hoành) thì ít xài => bị rỉ sét… à nhầm chỉ là hơi bị cứng và bạn chưa sử dụng thành thục nó thôi. Để hát được, ít nhất bạn phải ‘đả thông kinh mạch’ được ít nhất là 3/4 phổi. Đả thông kinh mạch bằng cách nào đây?…

1) Tổng Quan:
– Hơi là vấn đề đầu tiên và là khó khăn đầu tiên mà 1 người muốn học hát phải vượt qua, nó không quá khó khăn, nhưng nếu xem thường thì bạn sẽ chẳng bao giờ hát cho ra hồn nổi.
– Về hệ hô hấp và bộ máy phát âm: (xem hình về cơ hoành, phổi)

Đó là cách hàng ngày chúng ta vẫn hít thở, các bạn hãy xem cách không khí đi xuống thông qua miệng và mũi, vào ống thanh quản, rồi đi xuống phổi, sau đó những mô xốp trong phổi nở ra và lồng ngực căng lên đồng thời cơ hoành bị đè xuống, còn khi chúng ta đẩy hơi ra ngoài hoặc thở ra thì phổi xẹp lại, cơ hoành cũng trở về đúng vị trí ban đầu. Nghĩa là trong việc thở ra và hít vào, bộ phận đống vai trò chủ chốt để làn hơi có thể di chuyển như vậy là cơ hoành, khi cơ hoành thả lỏng bình thường thì nó ở vị trí cao, phổi lúc này xẹp và không có không khí bên trong, khi chúng ta muốn hít vào thì cơ hoành của chúng ta sẽ kéo căng xuống dưới, làm cho phổi nở ra, không khí theo đà đó mà chảy vào phổi, và khi chúng ta muốn đẩy hơi ra ngoài, cơ hoành sẽ buông lỏng để về vị trí ban đầu, phổi sẽ bị ép lại và không khí tràn ra ngoài.=> Rút ra được gì ?
– Khi chúng ta hít vào để hát, hoàn toàn là việc của cơ hoành, vai hay các cơ quan khác không được “nhúng tay vào”. Hãy để tay lên vai và cố gắng hít một hơi thật mạnh xem nào, nếu bạn thấy vai bạn bị nhún lên, hoặc căng ra, thì bạn đang bị động tác thừa, và việc này gây tác haị nhiều hơn bạn tưởng, nó sẽ cản trở việc bạn tận dụng hết năng suất của phổi.
– Khi chúng ta hít vào, nếu cách hít vào của bạn hoàn toàn chính xác, bạn sẽ cảm nhận thấy phần bụng hơi bị phình nhẹ, ngực hơi phình, kể cả phía sau lưng và hai bên lồng ngực đều phình nhẹ. Chỗ này khác với việc nhiều giáo viên thiếu kinh nghiệm cho rằng phải “hít thở bằng bụng” trong ca hát, làm cho học viên hiểu sai, cố tình hoặc vô tình đẩy bụng phình ra bằng CƠ trong khi thực tế bụng chỉ phình nhẹ lên vì cơ hoành và phổi đè xuống. Việc sử dụng cơ bụng không những không đánh giá được bạn lấy hơi có sâu hay chưa mà ngược lại còn cản trở việc bạn lấy hơi, làm cho phổi và cơ hoành không thể lấy đủ hơi nó cần.
– Khi chúng ta thở ra, bụng không vì thế mà bị hóp vào, nó chỉ đơn giản là không còn phình như lúc hít vào nữa, và chỉ vậy thôi.
Đó là thông thường, vậy bây giờ hãy tìm hiểu người ta đã dùng cách nào để sử dụng làn hơi vào ca hát, lúc thì mạnh mẽ, lúc thì nhẹ nhàng, lúc thì sắc bén, khi thì lan tỏa nhé. có 2 cách sau đây:
– Để dùng kỹ thuật “cướp hơi” (lấy hơi vào một cách nhanh chóng mà vẫn đầy phổi chỉ trong khoảng thời gian rất ngắn, dưới 1 giây) người ta không chỉ dùng cơ hoành mà nhờ sự hỗ trợ của cơ bụng, kết hợp với việc hạ cơ hoành một cách đột ngột, người ta đã cố tình phình bụng ra một cách đột ngột để tạo khoảng trống phía bên dưới cơ hoành, kéo cơ hoành xuống tối đa và nhanh chóng hơn. kỹ thuật này ngày xưa để hát cải lương, người ta đã tập thuần thục để lấy hơi lén trong những câu hát dài mà người nghe không hề biết (vì quá nhanh). Ngày nay trong nhạc trẻ chẳng ai xài nữa, mà việc tập cũng quá mất thời gian và công sức.
– Kỹ thuật nén hơi: đây là kỹ thuật quan trọng nhất mà ai muốn hát tốt cũng đều phải biết, đó chính là nhờ sự hỗ trợ của cơ bụng cộng với cơ hoành, làn hơi của bạn khi đẩy ra ngoài có thể mang một áp suất rất lớn, giúp bạn hát những nốt cao được hoàn hảo, hoặc hát lớn ra nếu bạn thích. Hiện nay ca sĩ nào được đào tạo qua trường lớp cũng đều có thể làm điều này (phần kỹ thuật chi tiết sẽ được giới thiệu ngay sau đây).
Đó là những kiến thức tham khảo để làm nền tảng!
Bây giờ bạn hãy thử xem mình có bị một trong 4 lỗi dưới đây không nhé, đây là 4 lỗi lớn nhất của việc lấy hơi sai cách trong ca hát. Chúng ta tạm gọi đây là 4 “lỗi” bởi vì bài viết này dành cho các bạn mới tập hát, nếu bạn đã tập hát đủ giỏi, ở mức trung bình thì chúng ta sẽ thay đổi cách nhìn nhận, 4 “lỗi” dưới đây sẽ có thể áp dụng một cách có kiểm soát vào giọng hát của bạn để tạo ra phong cách riêng ở vài trường hợp đặc biệt.
1) Lấy hơi sai cách dẫn đến không sự dụng hiệu quả lá phổi:
– Thường khi nói chuyện, con người ta chỉ cần dùng 1/4 dung tích phổi là có thể nói chuyện vừa đủ nghe với nhau rồi, cho nên những phần lá phổi nằm phía dưới (gần cơ hoành) thì ít xài => bị rỉ sét… à nhầm chỉ là hơi bị cứng và bạn chưa sử dụng thành thục nó thôi. Để hát được, ít nhất bạn phải ‘đả thông kinh mạch’ được ít nhất là 3/4 phổi.
=> Đả thông kinh mạch bằng cách nào đây?
– Bài tập về cách “thở bằng bụng” để sử dụng tối đa dung tích phổi
Hãy làm theo 2 bước sau đây:
a) dùng cơ bụng, ép mạnh cho bụng hóp vào, đồng thời đẩy tất cả hơi đang có ra ngoài bằng đường miệng, cố gắng ép chặt bụng để hơi tràn hết ra ngoài.
b) để miệng mở y như vậy, và đột ngột thả lỏng bụng, toàn thân ra cho không khí tự do tràn vào (đừng cố hít vào mà hãy để không khí tràn vào 1 cách tự nhiên)
Làm đi làm lại nhiều lần, cho đến khi bạn quen, những thói quen hít thở sai lầm như căng vai, căng ngực, hít hơi vào có tiếng ồn… tất cả sẽ được sửa. Sau khi bạn chắc chắn rằng mình ko bị căng vai và căng ngực nữa, hãy nâng cao bài tập lên một chút để dễ dàng ứng dụng vào trong lúc hát, đó là trong lúc bạn thả lỏng bụng cho không khí tự do tràn vào thì khi hơi gần đầy, bạn hãy cố nén thêm hơi vào làm đầy căng ngực, việc này sẽ giúp phổi bạn ngày càng làm việc hiệu quả hơn ngày qua ngày.


2) Không kiểm soát được cường độ và trường độ của âm thanh

– Xem clip ví dụ trong video trên để biết mất kiểm soát cường độ là thế nào, tức là khi bạn hát, bạn khó kiểm soát được âm lượng của giọng mình mà chủ yếu dựa vào cao độ cửa từng nốt, nếu nốt quá thấp, bạn không thể hát to, nếu nốt quá cao bạn không thể hát nhỏ.. và trong lúc hát những câu bình thường, từng chữ bị lúc lớn lúc nhỏ không đều.
Âm lượng trong từng câu chữ ảnh hưởng rất lớn đến tình cảm mà bạn truyền đạt thông qua bài hát, khán giả sẽ không thể cảm thụ trọn vẹn bài hát của bạn nếu bạn bị lỗi này, nhất là dòng nhạc ballad, hay những giai điệu chậm chậm, sâu lắng như vậy.
=> Cách sửa: Bài tập “giả tiếng xe” và bài tập “thổi giấy”:


A) Bài tập “giả tiếng xe”:
Đây là bài tập mô phỏng như trò chơi mà trẻ con hay chơi, đó là dùng môi giả tiếng “bruuuuu” như tiếng xe máy. Bài tập này được áp dụng ở hầu hết các lớp luyện thanh ở những nước châu Âu, Mĩ, Canada… Nó rất hiệu quả cho kỹ thuật này và cả những kỹ thuật về sau nữa.Cách làm: thả lỏng miệng, hàm và môi, sau đó nhẹ nhàng chúm nhẹ môi lại, trề 2 môi ra phía trước, sao cho môi trên nằm nhẹ nhàng lên môi dưới, sau đó ép chặt bụng, thổi hơi ra miệng làm cho môi trên bật lên bật xuống tạo ra âm thanh “bruuu” sau đó giữ cho âm thanh đó càng đều càng tốt và không bị ngừng giữa chừng. Khi làm quen với nó rồi, bạn có thể làm động tác này đồng thời với việc tạo ra âm thanh theo cao độ khác nhau, hoặc theo một giai điệu của một bài hát..
Xem ví dụ minh họa trong clip này (có thể chọn phụ đề Tiếng Việt):



B) Bài tập”Thổi giấy”:
Bài tập này dành cho những người đã làm tốt bài tập “giả tiếng xe”, muốn nâng cao khả năng kiểm soát hơi đồng thời muốn mở rộng dung tích của phổi. Bài tập như sau: Cắt một tờ giấy A4 theo chiều ngang thành 4 mảnh bằng nhau, bạn lấy 1 mảnh, dùng 2 ngón tay giữ một đầu của mảnh giấy, để lên phía trước mặt sao cho đầu còn lại của mảnh giấy rũ xuống ngang với miệng. Bắt đầu nén bụng (gồng và giữ bụng ở mức ko quá phình mà cũng không quá hóp) sau đó thổi sao cho đầu dưới của mảnh giấy nâng lên 1 độ cao nhất định, không dao động quá mạnh và cố giữ càng lâu càng tốt.
Còn hai lỗi còn lại là gì? Chúng ta sẽ nghiên cứu tiếp trong phần 2. Hãy làm thử, ghi âm hoặc quay hình lại rồi gửi cho chúng tôi, chúng ta sẽ góp ý cho nhau lỗi sai và cách sửa chúng, đừng ngại, giúp đỡ các bạn là sự hân hạnh của chúng ta.

Hội Ca sĩ Tự do Việt Nam

Hơi thở là gốc của Thanh nhạc (P2)

Bài viết này sẽ nói về hai lỗi còn lại trong việc sử dụng hơi thở trong ca hát, bạn hãy thử xem mình có mắc hai lỗi này không nhé. Ở cuối bài viết, có một vài thủ thuật nhỏ dành tặng cho bạn, hãy lưu lại, chia sẻ cho bạn bè để khi nào cần dùng thì không cần phải tìm lại.


3) Giọng hát không đủ độ chắc (khi hát bình thường và khi vận động):

Nghĩa là khi hát, giọng bạn nghe có vẻ yếu ớt, không đủ độ căng, và khi vừa vận động vừa hát thì giọng nghe bị rung và không ổn định (hãy vừa chạy tại chỗ vừa hát để thử xem mình có bị lỗi đó hay không) Đây là 1 phần quan trọng để thu hút khán giả nghe bài hát của mình mà không ru ngủ khán giả hay làm khán giả buồn chán, là 1 cách duy nhất để truyền đạt tình cảm chân thật của bản thân đến khán giả. Nó được giới chuyên môn gọi là khả năng “nén hơi”. Có nghĩa là bình thương chỉ sử dụng cơ hoành thôi thì áp suất của hơi ra không đủ để tạo nên 1 âm thanh chắc khỏe và hay, người ta phải sử dụng sự hỗ trợ của cơ bụng, cơ bụng lúc này sẽ gòng chặt ở vị trí trung bình (không phải là hóp bụng đâu nhé) và nó sẽ tác động lực lên vùng bụng dưới (Huyệt Đan điền nằm dưới rốn) và đồng thời cũng tác động 1 lực lên cơ hoành ở phía trên, hỗ trợ cho cơ hoành đẩy hơi mạnh mẽ hơn, tạo ra 1 áp suất cao trong làn hơi và một âm thanh chắc khỏe.

==> Cách sửa lỗi:

A) Bài tập “Thổi bụi”:

Hãy tưởng tượng trước mặt bạn có một cái tủ bám đầy bui, bạn muốn thổi hết đám bụi đó đi chỉ bằng 1 hơi thật mạnh. Bạn hít đầy hơi vào và ép chặt bụng thật nhanh và mạnh, đồng thời cố gắng thổi thật mạnh nhưng đặc biệt là phải đóng chặt miệng và mũi không cho không khí tràn ra ngoài, khi đó, bạn sẽ cảm thấy bụng bị ép lại, vừng bụng dưới(huyệt Đan điền nằm dưới rốn 1 chút) bị ép xuống. Hãy tập lại động tác này vài lần để làm quen với cảm giác đó. Bởi vì đó chính là cảm giác khi bạn dùng đúng cách để nén hơi khi hát hay như cách mọi người vẫn hay gọi là “Giọng bụng” để phân biệt với “Giọng ngực”.

B) Thổi chai:

sau khi quen với cảm giác hát bằng “giọng bụng” thì bạn cần 1 bài tập để cho sự hợp tác giữa cơ bụng và cơ hoành trơn tru hơn và mạnh mẽ hơn. Gọi là bài tập”Thổi chai”. Bạn dùng 1 chai không loại 2 lít, ngậm chặt miệng chai, sau đó hút hết không khí có trong chai ra chỉ bằng 1 hơi sao cho cái chai càng hóp lại, càng méo mó càng tốt. Sau đó thì thổi ngược lại vào cái chai cho nó phình to bình thường trở lại. Lưu ý để cho dễ, nên chọn loại chai mỏng, mềm để dễ làm như chai nước khoáng, sau khi quen rồi có thể dùng chai dày và cứng hơn. Chỉ cần tập 1 thời gian, hơi của bạn sẽ khỏe đến bất ngờ đấy, lúc đó bạn sẽ hát được lên những nốt cao hơn bình thường, hát cũng đỡ mệt mà lại làm chủ hơi tốt hơn.

4) Chưa biết nhấn nhả hơi theo nhịp:

– Đây là 1 vấn đề về kỹ năng, mặc dù nếu không làm được điều này bạn vẫn có thể hát được, nhưng nếu muốn hát để cho người khác nghe “được” thì lại vẫn chưa đủ. Điều mà tôi muốn nói đến ở đây chính là kỹ năng nhấn mạnh, và để nhẹ theo ừng nhịp, phách phù hợp với từng dòng nhạc và phong cách nhạc để cho bài hát ra đúng chất và cuốn hút.

Ví dụ như bài hát “Nơi tình yêu bắt đầu” ở đoạn điệp khúc phải hát như sau: này MÙA đông ơi xin HÃY…LÀM tuyết RƠI…. Những chữ mà tôi viết hoa là những chữ cần nhấn mạnh tức là những chỗ đó cần đẩy nhiều hơi hơn những chữ bình thường. Nhạc ballad là như vậy nhưng nhạc R&B, nhạc Jazz còn phải nhấn mạnh rõ ràng hơn nhiều nữa. Bạn hãy thử nghe những ca khúc R&B mà bạn yêu thích, bất cứ ca khúc nào nếu tinh ý bạn đều nhận ra ca sĩ hát đến một số chỗ thì nhấn mạnh hơn bình thường và nó tuân theo 1 quy luật nhất định, đó chính là quy luật về phách mạnh phách nhẹ.

Ví dụ minh họa:


Ví dụ nhịp 2/4 có 2 phách thì phách đầu là phách phải hát mạnh và phách thứ hai là phách phải hát nhẹ, thường sẽ là vậy (chỉ trừ trường hợp của nhạc Jazz, Blue, Soul… là nhấn vào phách nhẹ) . Vậy lỗi thường gặp của chúng ta là không quan tâm (hoặc chưa biết) đến phần này, hoặc là nếu biết thì chưa vận dụng được hoàn chỉnh. Nên chúng ta có 2 bước để giải quyết vấn đề này:

A) Tìm hiểu về dòng nhạc bạn đang theo đuổi, khi hát nó người ta phải nhấn vào phách nào, mạnh hay nhẹ.

B) Sau khi biết là phải nhấn ở đâu, hãy thử vừa vỗ tay theo nhịp vừa hát, những chỗ nào phách mạnh phải vỗ tay lớn và những chỗ phách nhẹ chỉ cần hai tay chạm nhẹ vào nhau là đủ, trong khi vỗ tay, đồng thời bạn phải hát và hát thật manh đúng vào chỗ bạn vỗ tay manh và những chỗ vỗ tay nhẹ bạn chỉ hát nhẹ nhàng lướt qua thôi.

Trong lúc tập cứ làm quá lên một chút (mạnh thì rõ mạnh, nhẹ thì quá nhẹ luôn) để làm quen, khi đi diễn thực tế nó sẽ bớt xuống 1 chút là vừa đủ.



*** CÁCH DUY TRÌ LÀN HƠI LÂU DÀI ***

– Không ăn quá no hoặc để bụng quá đói trước khi hát
– Tập bài tập thở bằng bụng mọi lúc mọi nơi cho đến khi quen thuộc
– Tập bài tập “Gỉa tiếng xe” mỗi khi hát 1 bài mới nào đó
– Duy trì bài tập “thổi chai” 1 tuần 1 lần
– Chú ý đến sự điều tiết hơi thở sao cho đúng chất của bài hát, đúng thể loại nhạc.

Như vậy chúng ta đã đi qua được nguyên lý vận hành của bộ máy phát âm, của hơi thở, sửa được 4 lỗi sai cơ bản trong phát âm, có được 7 bài tập là 7 món “bảo bối” thực sự hữu hiệu để phát huy làn hơi và giọng hát của bạn, cũng có cả lý giải rất đầy đủ và rõ ràng.
Hãy xem video clip dưới đây để tóm tắt lại những gì bạn đã được học trong bài này.

Hãy nhớ là những kiến thức nãy giờ chỉ có tác dụng khi bạn bắt tay vào thử, nếu chỉ ngồi 1 chỗ mà suy nghĩ thì không tiến bộ được đâu. chúc các bạn có nhiều động lực để phát triển giọng ca của mình, cố lên nào !!!

Hội Ca sĩ Tự do Việt Nam

B) Thổi chai:

sau khi quen với cảm giác hát bằng “giọng bụng” thì bạn cần 1 bài tập để cho sự hợp tác giữa cơ bụng và cơ hoành trơn tru hơn và mạnh mẽ hơn. Gọi là bài tập”Thổi chai”. Bạn dùng 1 chai không loại 2 lít, ngậm chặt miệng chai, sau đó hút hết không khí có trong chai ra chỉ bằng 1 hơi sao cho cái chai càng hóp lại, càng méo mó càng tốt. Sau đó thì thổi ngược lại vào cái chai cho nó phình to bình thường trở lại. Lưu ý để cho dễ, nên chọn loại chai mỏng, mềm để dễ làm như chai nước khoáng, sau khi quen rồi có thể dùng chai dày và cứng hơn. Chỉ cần tập 1 thời gian, hơi của bạn sẽ khỏe đến bất ngờ đấy, lúc đó bạn sẽ hát được lên những nốt cao hơn bình thường, hát cũng đỡ mệt mà lại làm chủ hơi tốt hơn.
Các bạn cho mình hỏi : " khi thổi chai thì bụng có phải nén không ạ". Em cảm ơn ạ.

huy120400 đã viết:

B) Thổi chai:

sau khi quen với cảm giác hát bằng “giọng bụng” thì bạn cần 1 bài tập để cho sự hợp tác giữa cơ bụng và cơ hoành trơn tru hơn và mạnh mẽ hơn. Gọi là bài tập”Thổi chai”. Bạn dùng 1 chai không loại 2 lít, ngậm chặt miệng chai, sau đó hút hết không khí có trong chai ra chỉ bằng 1 hơi sao cho cái chai càng hóp lại, càng méo mó càng tốt. Sau đó thì thổi ngược lại vào cái chai cho nó phình to bình thường trở lại. Lưu ý để cho dễ, nên chọn loại chai mỏng, mềm để dễ làm như chai nước khoáng, sau khi quen rồi có thể dùng chai dày và cứng hơn. Chỉ cần tập 1 thời gian, hơi của bạn sẽ khỏe đến bất ngờ đấy, lúc đó bạn sẽ hát được lên những nốt cao hơn bình thường, hát cũng đỡ mệt mà lại làm chủ hơi tốt hơn.  
Các bạn cho mình hỏi : " khi thổi chai thì bụng có phải nén không ạ". Em cảm ơn ạ.

Cảm ơn bạn huy120400 về câu hỏi, sau đây là phần trả lời dành cho bạn:
Khi bạn hít hơi vào, nếu bụng bị nén giữ chặt sẽ ảnh hưởng đến sự lấy hơi bình thường của phổi, nhưng ngược lại, lúc thổi hơi ra, rất cần bụng có một lực nén để áp suất hơi ra mạnh mẽ và ổn định hơn. Nên lời khuyen dành cho bạn là baj không cần để ý đến bụng như thế nào trong bài tập này (kể cả hít vào và thổi ra), nhưng nếu bạn có thể nén bụng trong lúc thổi chai ra thì tốt hơn (không bắt buộc), bởi vì việc nén bụng lúc thổi chai ra thì rất tốt, nhưng thường các bạn mới học nếu được yêu cầu nén bụng sẽ bị nén bụng kể cả lúc hít vào và lúc thở ra. Như vậy thì sẽ ảnh hưởng xấu đến quá trình hít vào.
Nên nếu bạn muốn nén bụng trong bài tập này, chỉ đặc biệt lưu ý là chỉ nén bụng lúc thổi ra chứ không nén bụng lúc hít vào!
Cảm ơn và chúc bạn thành công.
Hội Ca sĩ Tự do Việt Nam